“Đừng cho phép bản thân phải chịu đựng bất cứ lời ca thán cuộc sống nào, không được phép để đôi tai này nghe thấy!”

– MARCUS AURELIUS, MEDITATIONS, 8.9

Không chỉ những người may mắn nhất trong chúng ta phàn nàn, dường như chúng ta càng may mắn, chúng ta càng phàn nàn nhiều hơn. Marcus Aurelius là một Hoàng Đế bất đắc dĩ – giống như bạn có thể bất đắc dĩ làm một kế toán viên, huấn luyện viên bóng đá thiếu niên hoặc luật sư.

Hoặc có lẽ bạn thích công việc của mình, nhưng bạn lại chỉ đảm nhận số ít trách nhiệm của vị trí này. Và suy nghĩ đó đưa bạn đến đâu? Không đâu cả ngoài một trạng thái tiêu cực của tâm trí.

Điều này gợi nhớ một câu châm ngôn của thủ tướng Anh Benjamin Disraeli: “Không bao giờ phàn nàn, không bao giờ giải thích.” Ông nói điều này bởi vì, giống như Marcus, ông biết rằng gánh nặng trách nhiệm là vô cùng lớn. Thật quá dễ để phàn nàn về điều này hoặc điều kia, hoặc cố gắng đưa ra lời bào chữa và biện minh cho những việc bạn đã làm. Nhưng điều đó không giải quyết được bất cứ điều gì, và nó không bao giờ nhẹ bớt đi gánh nặng của trách nhiệm.